10 Thói Quen Giúp Bạn "Bứt Phá" Điểm Listening
Trong hành trình học tiếng Anh, Listening (kỹ năng nghe hiểu) là một trong những kỹ năng khiến nhiều người học cảm thấy bối rối và khó tiến bộ. Nhiều bạn đã từng trải qua cảm giác nghe mà như không nghe gì, câu nói của người bản xứ vốn đã nhanh, lại còn nói ém, nói tắt, dùng slang, idiom, khiến cho Listening trở thành các câu đố mật mã.
Tuy nhiên, Listening không phải là tài năng bẩm sinh. Đây là kỹ năng có thể rèn luyện và đạt được đều đặn, nếu bạn có đúng chiến lược và thói quen tốt. Bài viết này sẽ chia sẻ các thói quen cụ thể, hiệu quả đã được rút ra từ kinh nghiệm hàng trăm người học đạt Listening band 7.5+ trong IELTS, TOEFL hoặc giao tiếp thực tế.
1. Nghe chủ động mỗi ngày — thói quen nền tảng để tai “nhạy âm”
Đây là thói quen quan trọng nhất, nền tảng cho mọi tiến bộ trong kỹ năng nghe. Nếu bạn hỏi 100 người đã cải thiện điểm listening vượt bậc, thì chắc chắn 99 người sẽ nói rằng: “Mình nghe tiếng Anh mỗi ngày.”
Tuy nhiên, vấn đề là nghe thế nào mới quan trọng. Nghe thụ động (vừa nghe vừa lướt Facebook) rất ít hiệu quả. Nghe chủ động mới là “bài tập thể lực” thật sự cho bộ não tiếp âm.
1.1 Nghe chủ động là gì?
Nghe chủ động là quá trình bạn toàn tâm toàn ý vào bài nghe, với mục tiêu hiểu được ý chính, từ vựng, ngữ pháp, cách phát âm, và thậm chí là ngữ điệu của người bản xứ. Bạn không chỉ “nghe để nghe”, mà nghe để hiểu, phân tích, và ghi nhớ.
Một phiên nghe chủ động thường có 3 bước:
Lượt 1: Nghe toàn bộ để hiểu nội dung chính (không dừng lại)
Lượt 2: Nghe theo từng câu, dừng lại sau mỗi câu để ghi chú hoặc chép chính tả
Lượt 3: Nghe lại lần cuối, kiểm tra xem mình đã hiểu đúng bao nhiêu
1.2 Cách áp dụng thói quen nghe chủ động mỗi ngày
Chọn một khung giờ cố định trong ngày, ví dụ: 7h sáng, giờ nghỉ trưa, hoặc trước khi đi ngủ
Chọn nội dung có phụ đề tiếng Anh chuẩn (ví dụ: TED Talk, BBC Learning English, VOA Learning English)
Thời lượng: bắt đầu từ 10 phút mỗi ngày, dần tăng lên 20–30 phút
Gợi ý: Bắt đầu với video có tốc độ chậm và nội dung rõ ràng, chẳng hạn như series “English at the Movies” của VOA Learning English.
1.3 Lưu ý để đạt hiệu quả tối đa
Không multitask. Khi nghe, bạn chỉ nên nghe — không lướt mạng, không làm việc khác.
Dùng tai nghe nếu có thể. Âm thanh rõ ràng giúp bạn phân biệt tốt hơn các âm lướt, âm nối.
Ghi chú tay nếu được. Ghi bằng tay giúp ghi nhớ lâu hơn so với gõ máy.
1.4 Ví dụ thực tế: “15 phút nghe đều đặn, 2 tháng tăng 1 band”
Minh, một sinh viên năm 2, từng chia sẻ: “Mình bắt đầu luyện nghe bằng cách nghe podcast tiếng Anh mỗi sáng khi đánh răng và ăn sáng. Lúc đầu chỉ hiểu 20%, sau 1 tháng thì quen dần, đến tháng thứ hai thì làm đề IELTS Listening thấy dễ thở hẳn.”
Minh chỉ dành khoảng 15–20 phút mỗi ngày, nhưng điều quan trọng là duy trì liên tục và chủ động. Đó là bí quyết.
1.5 Tài nguyên gợi ý
VOA Learning English – tốc độ chậm, nội dung thời sự hấp dẫn
BBC Learning English – giọng Anh – phù hợp luyện thi IELTS
TED Talks – có phụ đề, chủ đề phong phú, thích hợp nghe chủ động + shadowing
Podcast: The English We Speak (BBC) – luyện cụm từ thông dụng
2. Chọn nội dung gần gũi và hứng thú — Giữ cho việc luyện nghe trở nên “nghiện”
Một trong những lý do khiến nhiều người học bỏ cuộc khi luyện nghe tiếng Anh là: nghe nội dung không phù hợp với bản thân, quá khó hoặc quá chán. Nếu bạn không thấy hứng thú với thứ mình nghe, thì rất khó để duy trì đều đặn — và khi không đều đặn, thì đừng mong có kết quả.
2.1 Tại sao việc chọn đúng nội dung lại quan trọng?
Hứng thú sinh ra sự kiên trì. Nếu bạn mê bóng đá, việc nghe bình luận bóng đá bằng tiếng Anh có thể khiến bạn “quên luôn” là đang luyện nghe.
Não bộ học hiệu quả hơn khi nội dung quen thuộc. Khi bạn đã biết trước bối cảnh, bạn dễ đoán từ mới hơn, và nhanh chóng liên kết với vốn từ có sẵn.
Tăng khả năng phản xạ ngôn ngữ thực tế. Nếu bạn nghe các tình huống đời thường thay vì bài nghe trong sách giáo khoa, bạn sẽ hiểu được cách người bản xứ thực sự sử dụng ngôn ngữ.
2.2 Cách chọn nội dung phù hợp
Bạn có thể tự hỏi 3 câu hỏi sau để xác định:
Bạn thích nghe gì trong tiếng Việt? (tin tức, vlog, thể thao, tâm lý, giải trí…)
Mục tiêu của bạn là gì? (IELTS, giao tiếp, du học, đi làm…)
Trình độ hiện tại của bạn ở đâu? (mới bắt đầu, trung cấp, nâng cao…)
Ví dụ: Nếu bạn là người mới bắt đầu, yêu thích phim ảnh, bạn có thể nghe các đoạn hội thoại trong phim sitcom như Friends, How I Met Your Mother với phụ đề tiếng Anh. Nếu bạn muốn luyện thi, có thể chọn BBC Learning English hoặc IELTS Liz Listening Samples.
2.3 Một số chủ đề dễ tiếp cận cho người học
Du lịch: dễ nghe, từ vựng quen thuộc
Ẩm thực: nội dung nhẹ nhàng, dễ đoán ngữ cảnh
Hội thoại thường ngày: cực kỳ hữu ích cho phản xạ giao tiếp
Vlog đời sống: sát thực tế, giọng nói tự nhiên
Tin tức ngắn (1–3 phút): luyện tập hiểu nội dung chính nhanh chóng
2.4 Kết hợp giữa dễ – vừa – thử thách
80% nội dung dễ và trung bình, để duy trì cảm giác tự tin và hứng thú
20% nội dung khó hơn, để thúc đẩy sự tiến bộ và mở rộng vùng thoải mái
Mỗi tuần bạn có thể chọn 1 ngày nghe nội dung vượt trình độ, có thể chưa hiểu hết, nhưng giúp bạn làm quen với tốc độ và cách nói thật
2.5 Công cụ gợi ý
YouGlish – tìm ví dụ cách dùng từ trong video
ESL Fast / Randall’s Listening Lab – các bài nghe được phân theo cấp độ
Netflix + Language Reactor Extension – xem phim với phụ đề song ngữ, tra nghĩa dễ dàng
Elllo.org – nội dung đa dạng, chia theo chủ đề và cấp độ rõ ràng
3. Nghe theo "chunk" (từng phần nhỏ) — Tách nhỏ để thấm sâu
Nếu bạn từng cảm thấy choáng khi nghe một đoạn hội thoại dài mà chẳng hiểu gì, thì bạn không cô đơn. Đó là vì bạn đang cố nuốt cả “chiếc bánh âm thanh khổng lồ” một lần — điều mà não bộ không đủ nhanh để xử lý. Kỹ thuật “nghe theo chunk” giúp bạn chia nhỏ đoạn nghe để tiêu hóa ngôn ngữ dễ hơn, từ đó hiểu sâu và nhớ lâu hơn.
3.1 "Chunk" là gì?
Trong ngôn ngữ học, chunk là một cụm từ hoặc đơn vị ngôn ngữ mang nghĩa trọn vẹn. Ví dụ:
“Let me think about it” (cả cụm mang ý nghĩa → để tôi suy nghĩ đã)
“By the way” (à nhân tiện)
“I’d rather not” (tôi thà không…)
Người bản xứ không nói từng từ riêng lẻ mà nói cả cụm gọn, nối âm và nhấn âm theo cụm.
Vì vậy, nếu bạn luyện nghe từng từ một, bạn sẽ bị "mất dấu" rất nhanh. Nhưng nếu bạn nghe theo chunk, bạn sẽ quen với tốc độ thật và ngữ điệu thật.
3.2 Cách luyện nghe theo chunk hiệu quả
Bước 1: Chọn đoạn âm thanh dài khoảng 1–2 phút
Podcast, phim ngắn, hội thoại thực tế, hoặc bài nghe mẫu IELTS đều được.
Bước 2: Nghe toàn bộ để lấy ý chính (1 lượt)
Bước 3: Nghe lại và chia thành từng câu — sau đó chia câu thành các chunk
Ví dụ câu:
“I’d love to go, but I’ve got a lot on my plate right now.”
Chia chunk:
I’d love to go,
but I’ve got
a lot on my plate
right now.
Bước 4: Nghe từng chunk, dừng lại, lặp lại theo đúng âm điệu và nối âm
Bước 5: Ghi chú từ vựng/cấu trúc đáng học trong từng chunk
Câu trên có 2 cụm hay:
“have a lot on my plate” = đang bận ngập đầu
“I’d love to…” = cách lịch sự để nói bạn muốn làm gì
Bước 6: Nghe lại toàn bộ, xem mình có hiểu và bắt nhịp đúng hơn không
3.3 Lợi ích của nghe theo chunk
Bắt âm tốt hơn: vì bạn dần quen với cách nói thật (nối âm, lướt âm)
Phản xạ nhanh hơn: vì bạn học ngữ cụm, không phải từ rời rạc
Tăng tốc độ nói: khi shadowing theo chunk, bạn sẽ nói trôi chảy hơn hẳn
3.4 Một số công cụ hỗ trợ chia và nghe theo chunk
YouTube (tốc độ 0.75x) + phụ đề tiếng Anh
Transcribe hoặc auto-caption tool (như Language Reactor, Yabla, v.v.)
ELSA Speak – luyện phát âm theo cụm
Anki hoặc Quizlet – tạo flashcard theo chunk thay vì theo từng từ
4. Tắt phụ đề theo giai đoạn — Rèn tai thật, không còn “nghe bằng mắt”
Phụ đề là một công cụ hỗ trợ rất tốt khi luyện nghe — đặc biệt với người mới. Nhưng nếu bạn quá phụ thuộc, bạn sẽ không thực sự rèn luyện khả năng nghe thuần túy. Nhiều người chia sẻ rằng: “Xem phim không có phụ đề thì không hiểu gì, nhưng có phụ đề tiếng Anh thì hiểu rõ.”
Đó là do bạn đang nghe bằng mắt, không phải bằng tai. Để nâng cấp kỹ năng nghe, bạn cần học cách dần dần tắt phụ đề.
4.1 Vì sao phải học cách tắt phụ đề?
Luyện tai thật: Bạn chỉ tiến bộ khi não phải xử lý âm thanh, chứ không phải chữ viết.
Giống môi trường thực tế: Trong kỳ thi hay khi giao tiếp, không ai phát phụ đề cho bạn.
Giúp cải thiện phản xạ: Không nhìn chữ, bạn phải học cách đoán nghĩa qua giọng điệu, ngữ cảnh, biểu cảm.
4.2 Chiến lược tắt phụ đề theo 3 giai đoạn
Đừng cắt phụ đề một cách đột ngột. Hãy từng bước, như sau:
✅ Giai đoạn 1: Có phụ đề tiếng Anh
Dùng để hiểu nghĩa, học từ vựng, ngữ pháp, cách nối âm
Nghe + đọc cùng lúc
Gạch chân những cụm từ hay và tra nếu cần
✅ Giai đoạn 2: Nghe không phụ đề lần đầu, sau đó bật phụ đề tiếng Anh
Lượt 1: thử nghe hiểu 100% bằng tai thật
Lượt 2: bật phụ đề, so sánh mình nghe đúng bao nhiêu, sai chỗ nào
Lượt 3: nghe lại lần cuối (không phụ đề) để củng cố
✅ Giai đoạn 3: Tắt phụ đề hoàn toàn
Áp dụng với nội dung bạn đã quen hoặc đã xem một lần
Chỉ nên dùng với đoạn ngắn (1–3 phút)
Sau khi nghe xong, bạn có thể kiểm tra transcript nếu muốn
✍️ Mẹo nhỏ: Nếu thấy quá khó khi tắt phụ đề, đừng nản. Quay lại giai đoạn 2, sau đó thử lại sau vài ngày. Đó là cả một quá trình luyện “tư duy bằng âm thanh”.
4.3 Gợi ý nội dung dễ áp dụng chiến lược này
Phim sitcom như Friends, The Office, Brooklyn Nine-Nine: có lời thoại gần gũi, ngữ điệu rõ
Podcast có transcript: như Luke’s English Podcast, BBC 6 Minute English
Video ngắn trên YouTube (1–3 phút): TED-Ed, các vlog tiếng Anh
4.4 Lưu ý khi luyện không phụ đề
Đừng ép bản thân hiểu 100%. Nếu hiểu 70–80% là rất tốt rồi.
Tập trung vào ý chính, không cần dịch từng từ.
Chọn nội dung phù hợp trình độ, nếu không dễ bị nản và bỏ cuộc.
5. Chép chính tả – Bài tập “nặng đô” giúp bạn bắt âm cực chuẩn
Nếu bạn đã từng tập thể hình, bạn sẽ biết: có những bài tập tuy mệt nhưng giúp “nở cơ” nhanh hơn bất kỳ cách nào khác. Trong luyện nghe tiếng Anh, chép chính tả (dictation) chính là một “bài tập nặng” như thế — cực kỳ hiệu quả nếu làm đúng và đều.
Đây là bài tập giúp bạn nhận diện âm thanh chính xác, luyện kỹ năng bắt âm – vốn là kỹ năng yếu nhất của người học tiếng Anh.
5.1 Chép chính tả là gì?
Chép chính tả là kỹ thuật bạn nghe một đoạn tiếng Anh ngắn và ghi lại toàn bộ nội dung bằng tay, từng từ một. Sau đó, bạn đối chiếu lại với bản transcript, để xem mình sai ở đâu.
Nghe có vẻ đơn giản, nhưng thực sự rất khó lúc đầu — bởi vì bạn sẽ bị “sốc” khi nhận ra mình nghe sai quá nhiềunhững từ rất cơ bản.
Ví dụ:
Bạn nghe “Wanna grab lunch?”
Rất dễ viết nhầm thành: “Want to…?” hoặc bỏ sót hẳn từ “grab”.
5.2 Lợi ích của bài tập dictation
Rèn tai bắt âm thật: bạn học cách nhận ra các âm nối, âm yếu, âm lướt
Phát hiện điểm yếu cá nhân: bạn thường nghe nhầm chỗ nào? thiếu giới từ? bỏ s hoặc ed?
Ghi nhớ chính tả và cấu trúc câu: từ vựng “thấm” sâu hơn vì bạn dùng não để nghe – phân tích – viết
Chuẩn hóa phát âm và phản xạ nói: sau khi nghe đúng – bạn có thể shadowing lại
5.3 Cách làm dictation hiệu quả
Bước 1: Chọn một đoạn âm thanh ngắn (15–30 giây)
Nội dung: hội thoại thường ngày, podcast, phim sitcom, IELTS Listening Part 1
Có transcript (phụ đề chính xác)
Bước 2: Nghe và chép lại từng câu
Dừng lại sau mỗi cụm hoặc câu
Nghe nhiều lần nếu cần
Ghi lại mọi thứ bạn nghe được, kể cả dấu chấm, dấu phẩy nếu có
Bước 3: Đối chiếu với transcript
So sánh từng từ, gạch chân chỗ sai
Ghi chú lý do sai (bỏ âm cuối, nhầm từ, không nghe thấy mạo từ…)
Bước 4: Nghe lại, đọc theo, và chép lại lần 2 (nếu cần)
✍️ Mẹo nhỏ: Hãy dùng bút và giấy để viết tay. Viết bằng tay giúp bạn ghi nhớ tốt hơn so với gõ máy.
5.4 Ví dụ minh họa:
Đoạn nghe:
“I should have told you earlier, but I didn’t know how.”
Người học chép:
“I should’ve told you earlier but I didn’t no how.”
Phân tích lỗi:
“should’ve” bị nghe nhầm là “should of” (phổ biến)
“know” nghe giống “no” – lỗi đồng âm
→ Sau vài lần luyện, bạn sẽ bắt đầu nghe ra từng chi tiết mà trước đây mình tưởng như “biến mất” trong âm thanh.
5.5 Tài nguyên gợi ý để luyện dictation
Elllo.org: Có audio + transcript + chia theo cấp độ
BBC Learning English – The English We Speak: đoạn ngắn, giọng Anh chuẩn
TFLAT Dictation App (miễn phí trên điện thoại)
SpotDictation, Listen & Write – web dictation có chia cấp độ
5.6 Bao lâu thì nên luyện dictation?
2–3 lần/tuần là lý tưởng nếu bạn đang tập trung cải thiện listening
Mỗi lần chỉ cần 15–20 phút, đừng kéo dài quá dễ bị quá tải
Sau 1 tháng, bạn sẽ thấy sự khác biệt rõ rệt trong việc bắt âm và viết chính xác
Listening không phải phép màu, mà là kết quả của sự tích lũy. Bắt đầu từ hôm nay, bạn chỉ cần chọn 2–3 thói quen nhỏ trong danh sách trên và duy trì trong 1 tháng, bạn sẽ thấy điểm số, sự tự tin và khả năng giao tiếp tiếng Anh của mình lột xác hoàn toàn.
"Listening is not about hearing words — it's about training your brain to catch meaning."
